Các bài viết
không chỉ là những tư liệu báo chí có giá trị, phản ánh các sự kiện mang tính
thời sự ở những thời điểm cụ thể, mà còn phản ánh chân thực những chuyển biến của
quê hương Hà Tĩnh nói riêng, đất nước Việt Nam nói chung trong bối cảnh đổi mới
và hội nhập. Đằng sau những trang viết ấy là chân dung một nhà báo luôn hăm hở
đi và viết, tận tụy, nhiệt thành, nặng lòng với quê hương, với thời cuộc.
Nhà báo Nguyễn Anh Bình
Nhà báo Nguyễn Anh Bình sinh ra và lớn
lên ở tại xã Thạch Hạ, thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh. Trước khi vào nghiệp báo chí, anh từng là cộng tác
viên của nhiều tờ báo như Nhân dân, Đại đoàn kết, Thanh niên, Tiền phong, Tạp
chí Cao su, Việt Nam hội nhập, Quân đội nhân dân… Tuy nhiên, sự nghiệp của
anh gắn bó với 2 cơ quan báo chí: Báo Hà Tĩnh và Báo Nông
nghiệp Việt Nam. Hiện nay, Nguyễn Anh Bình đang đảm nhiệm vai trò là
Trưởng Văn phòng đại diện Tạp chí doanh nghiệp, Trang trại nông nghiệp Việt
Nam tại Hà Tĩnh. Có thể nói rằng, cơ duyên nghề nghiệp đã đưa nhà báo Nguyễn
Anh Bình đến với một hành trình khá đặc biệt, hành trình của người kể chuyện về
đất, về rừng, về nông thôn, về những con người giản dị, chịu thương chịu khó
nơi mảnh đất miền Trung lắm nắng nhiều mưa nhưng giàu truyền thống, giàu ý chí
và khát vọng vươn lên... Với những bài viết của mình, anh đã vinh dự ba lần nhận Giải Báo chí toàn quốc về đề tài nông nghiệp,
nông thôn, nông thôn mới và nhiều giải thưởng báo chí cao quý khác.
Cuốn sách Những tác phẩm báo
chí đi cùng năm tháng
của nhà báo Nguyễn Anh Bình
Tính khách quan và chân thực được xác
lập như một nguyên tắc nền tảng trong hoạt động báo chí chuyên nghiệp. Tuy
nhiên, việc hiện thực hóa nguyên tắc này trên thực tế không hề đơn giản, đặc biệt
trong bối cảnh truyền thông số với tốc độ lan truyền thông tin nhanh chóng và
nguy cơ lệch chuẩn ngày càng gia tăng. Nhà báo Nguyễn Anh Bình là một trong những
cây bút cho thấy sự kiên định với nguyên tắc nghề nghiệp ấy kể từ khi cầm bút
cho đến hôm nay. Các tác phẩm báo chí của anh không chỉ thể hiện rõ tính thời sự
mà còn thu hút người đọc ở chiều sâu phản ánh, nhờ quá trình dấn thân thực địa
và tiếp cận đa chiều đối với các vấn đề xã hội được quan tâm. Không tái hiện hiện
thực một cách hời hợt hay gián tiếp, anh lựa chọn phương pháp tác nghiệp trực
tiếp, tham gia vào đời sống người dân, đến với vùng miền núi xa xôi hẻo lánh,
bám sát cuộc sống nông thôn, kinh tế nông nghiệp và các vùng đất giàu truyền thống
lịch sử - văn hóa, để cho ra đời những bài viết vừa mang tính phản ánh thời sự,
vừa hàm chứa chiều sâu tư liệu và giá trị xã hội. Ở lĩnh vực báo chí, có thể
xem đây là một trường hợp tiêu biểu cho lối viết gắn với thực tiễn, lấy trải nghiệm cá nhân
làm cơ sở để kiến tạo diễn ngôn báo chí trung thực, giàu sức gợi và giàu tính
nhân văn.
Hiện thực được phản ánh trong những
bài viết của Nguyễn Anh Bình khá đa dạng, bao gồm các sự kiện, vấn đề xã hội mà
báo chí nói chung quan tâm. Tuy nhiên, trong những bài viết của Anh Bình, vẫn
có những đặc thù riêng trong việc tiếp cận hiện thực, do sự phân bổ công việc
và mối quan tâm cá nhân. Vấn đề mà anh quan tâm trước hết là hiện thực đời sống
của những con người mà cuộc đời của họ gắn liền với rừng núi, ruộng vườn, đất
đai… Ở đó, anh đặc biệt dành mối quan tâm sâu sắc tới những phận người yếu thế,
những cộng đồng thiểu số sống trong điều kiện khó khăn, và cả những nghề nghiệp
nhọc nhằn, đầy hiểm nguy, ít được xã hội chú ý, như nghề thợ lặn, nghề vớt xác
trên sông… Trong đó, nhiều bài
viết về chủ đề này được bạn đọc
đánh giá là mang tính phát hiện, giàu tính nhân văn, có ý nghĩa sâu sắc đối với
vấn đề an sinh xã hội (Một dân tộc thiểu số đang sống khắc khoải giữa núi rừng
Hương Khê, Bộ tộc tên gọi Lá vàng đang sống bơ vơ, Làng vắng đàn ông, Người vớt
xác trên sông Bến Thuỷ, Người chinh phục bản Rào Tre…).
PGS.TS. Nguyễn Hồng Quảng -
Giám đốc kiêm Tổng biên tập
Nhà xuất bản Đại học Vinh tại
buổi lễ ra mắt cuốn sách
Nguyễn Anh Bình cũng là một nhà báo
không ngại dấn thân vào những vùng khuất mờ của đời sống xã hội, nơi mà sự thật
đôi khi được bao phủ bởi lớp vỏ im lặng, thờ ơ, e ngại. Anh lặng lẽ, âm thầm,
nhưng kiên tâm phơi bày những mảng màu tối sẫm của hiện thực để phản biện, đối
thoại và làm sáng rõ… Ở mảng chủ đề này, nhiều bài viết được dư luận đặc biệt
quan tâm vì tính chiến đấu và cũng là minh chứng thuyết phục cho sức mạnh, cho
vai trò giám sát của báo chí đối với các vấn đề của đời sống, xã hội (Nỡ nào
đang tâm để mẹ ra đi như thế, Những thùng phuy đioxin nghiệt ngã và số phận
nguyên Giám đốc Cảng vụ hàng không sân bay Đà Nẵng, Lâm tặc “làm cỏ” đại ngàn,
Những chuyến xe đêm…).
Là nhà báo bám sát thực tiễn hành trình xây dựng
kinh tế nông nghiệp tại khu vực miền Trung trong bối cảnh đổi mới và hội nhập,
Nguyễn Anh Bình cũng đã có hàng loạt bài viết thú vị, giàu tính tư liệu, có chiều
sâu phản ánh và mang đậm dấu ấn cá nhân. Thông qua những bài viết ấy, người đọc
không chỉ tiếp cận được những thông tin về thực trạng nông nghiệp qua các loại
cây trồng và nông sản đặc trưng tại vùng đất này như: cây dó trầm - loại cây được
mệnh danh là “cây trồng hái bạc tỷ” trên vùng đất Hương Khê, Hà Tĩnh; cam Hương
Sơn, nhung hươu Hương Sơn, bưởi Phúc Trạch, kẹo cu đơ, gạo hữu cơ Quảng Trị,
Cafe Ocop 4 sao Khe Sanh…; mà còn thấy được tiến trình phát triển kinh tế nông
nghiệp, nông thôn miền Trung nói chung và Hà Tĩnh nói riêng trong bối cảnh hội
nhập.
Đặc biệt, tên tuổi của nhà báo Nguyễn
Anh Bình gắn liền với loạt bài viết về cây cao su, một loại cây vốn được du nhập
từ miền viễn xứ nhưng lại bén rễ, gắn bó, gần gũi với
người dân Việt Nam. Trong những chuyển biến đời sống kinh tế nông nghiệp của đất
nước, đây cũng là loài cây có một số phận nhiều thăng trầm, thử thách… Nguyễn
Anh Bình đã có những trang viết đầy nỗi niềm, nhưng cũng rất thẳng thắn và
trách nhiệm để lên tiếng, biện giải cho loài cây này không chỉ bằng tiếng nói,
cảm xúc cá nhân mà bằng cả các luận cứ khoa học, bằng minh chứng của hiệu quả
kinh tế và bằng cả sự đồng cảm từ góc độ văn hóa - xã hội (Sức sống cây cao
su vùng Bắc Trung bộ, đổi đời từ dòng “vàng trắng”, Cao su trên quê hương Bác
và dòng vàng trắng dâng cho đời, Cho cây cao su xanh mãi với thời gian)…
Bên cạnh đó, ở mảng chủ đề nông nghiệp
nông thôn, nhà báo Nguyễn Anh Bình cũng có nhiều bài viết nhằm biểu dương những
doanh nhân mà phong cách làm việc, sự thành công của họ vẫn còn vương vị chát đắng,
ngọt lành, thơm thảo của đất, của ruộng vườn, rừng núi (Nhà khoa học “chân đất”
Nguyễn Hồng Lam, người làm nên kỳ tích chuỗi phân bón hữu cơ nông nghiệp tuần
hoàn, Nhà khoa học “chân đất Trần Ngọc Nam và những kỳ tích với sự nghiệp phát
triển nông nghiệp hữu cơ, Nữ doanh nhân biến “đất thép” Quảng Trị thành những
cánh đồng lúa hữu cơ gía trị ngàn vàng, Chuyện về nhà khoa học chân đất “Lão
Gàn” trên đỉnh núi dó trầm…). Đây không đơn thuần là những tư liệu chân
dung cá nhân về doanh nhân, mà là minh chứng cho một lớp người tiên phong - những
chủ thể đang góp phần quan trọng trong việc định hình một diện mạo mới cho nông
thôn Việt Nam.
Biên tập viên
Cao Thị Anh Tú và nhà báo Nguyễn Anh Bình
tại buổi lễ ra
mắt cuốn sách
Đặc biệt, với tình yêu sâu sắc dành
cho quê hương và sự am tường về đời sống nông thôn, Nguyễn Anh Bình đã để lại dấu
ấn của mình qua hàng loạt bài viết phản ánh sinh động thực tiễn về con người và
nông thôn Hà Tĩnh trong bối cảnh hội nhập, đặc biệt là trong công cuộc thực hiện
Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Cũng qua những bài viết ấy,
người viết đã truyền được cảm hứng và góp phần lan tỏa những mô hình phát triển
nông thôn ở nhiều vùng miền trong cả nước. Sau gần 14 năm thực hiện Chương
trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Hà Tĩnh đã đạt được kết quả khá
toàn diện, được Trung ương đánh giá cao và được lựa chọn xây dựng thí điểm tỉnh
đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2021-2025. Đây là niềm tự hào của tỉnh Hà
Tĩnh và những người làm công tác truyền thông như nhà báo Nguyễn Anh Bình cũng đã
có những đóng góp không hề nhỏ. Ba lần được vinh danh nhận Giải Báo chí toàn quốc
và cũng ba lần xuất bản ba tập sách viết về Nông thôn mới về đề tài nông nghiệp,
nông thôn, nông thôn mới; được bạn bè, đồng nghiệp mệnh danh là “nhà báo của
nông dân”, “nhà báo nông thôn mới”… đó là những ghi nhận xác đáng cho những
đóng góp miệt mài của nhà báo Nguyễn Anh Bình ở mảng truyền thông xây dựng và
phát triển nông thôn.
Mặc dù những bài viết của anh chủ yếu
tập trung vào đề tài nông thôn, kinh tế nông nghiệp, một mảng hiện thực có vẻ
như rất “khô khan”. Tuy vậy, đọc những trang viết của Nguyễn Anh Bình, nhiều
khi người đọc có cái cảm giác đang đi giữa trời chang chang nắng, bỗng gặp một
con suối róc rách chảy. Dòng nước trong veo. Êm đềm, dịu dàng, rưng rưng. Có
đôi khi, người viết đã không thể đứng ngoài khách thể được phản ánh, mà hòa vào
đó, với những vui buồn, đớn đau, ngỡ ngàng, xúc động… Nhiều trang viết trong tập
sách này thấm đẫm cảm xúc, giàu màu sắc trữ tình: trong hành trình công tác bận
rộn đến với nước bạn Lào, anh vẫn quan sát được cái “màu nắng vàng óng ả” và
“làn mưa phây nhẹ đủ thấm kính chắn” xe (Đến xứ sở loài hoa Chăm Pa khi mùa
mưa đến sớm); trong cái tê tái của rét buốt thấu xương ở chuyến công tác
lên với đồng bào dân tộc, Nguyễn Anh Bình vẫn “thả hồn ngắm nhìn những cánh rừng
bạt ngàn dưới lớp mây xốp bạc đang trôi lảng vảng. Những búp thông xanh như những
cây tháp bút đang trở mình vụt lên đón đợi ánh nắng mùa xuân sắp sửa tràn về” (Thoọng
Pẹ vào xuân); hoặc như khi viết về cây cao su, anh có những dòng thế này:
“Tôi đã từng bật khóc, khi phải đưa ống kính chứng kiến những thân cao su đang
thời kỳ căng tràn nhựa sống đổ gục dưới lưỡi cưa xăng phẫn chí… Không, tôi
không thể chấp nhận dù với bất cứ lý do nào để lý giải cho hành động chặt
phá, quay lưng với cây cao su...” (Cho cây cao su xanh mãi với thời
gian) vv; cả những trang viết khắc khoải, đớn đau trong tuyệt vọng ở chùm
bài viết về sự việc chiếc xe khách bị lũ cuốn trôi trên dòng Lam trong trận lũ
tháng 10 năm 2010 (Nhật ký vùng lũ, Xe khách bị cuốn trôi - chuyện bây giờ mới
kể, Sông Lam ngày buồn nhất …)… Những trang viết của Nguyễn Anh Bình vì vậy
không chỉ phản ánh sinh động thực tiễn mà còn truyền cảm hứng, gợi nên những cảm
xúc, những rung động ở bạn đọc về hiện thực, về lịch sử, về giá trị truyền thống
được tiếp nối trong dòng chảy hiện đại; khơi gợi tình yêu đối với con người, đối
với quê hương, đất nước. Một tình yêu bắt đầu từ việc lặng ngắm những bàn tay
chai sần vì lao động; từ những nhọc nhằn, vất vả, mất mát; từ những vẻ vang của
lịch sử cha anh, cả những quan sát, cảm nhận tinh tế từ những điều nhỏ bé của thiên
nhiên, đất trời... Mỗi bài viết của nhà báo Nguyễn Anh Bình trong cuốn sách này
đã thực sự trở thành một nhịp cầu kết nối giữa báo chí và đời sống, giữa quá khứ
và hiện tại, giữa người đọc và những vùng đất, con người thân thương của Tổ quốc.
Chúng tôi trân trọng giới thiệu cuốn
sách này đến bạn đọc như một tài liệu tham khảo thú vị, một minh chứng sinh động
cho việc phản ánh mối quan hệ biện chứng giữa phương pháp tác nghiệp thực địa
và việc tiếp cận, phản ánh hiện thực đời sống, xã hội trong lĩnh vực báo chí,
được thể hiện cụ thể qua những những trang viết của nhà báo Nguyễn Anh Bình. Cuốn
sách Những tác phẩm báo chí đi cùng năm tháng được ấn bản vào những ngày
tháng 6 năm 2025, nhân kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách
mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), cũng là một lời tri ân mà chúng tôi muốn
gửi đến đội ngũ những nhà báo đang ngày đêm bám sát thực tiễn, để có những những
bài viết chân thực, giàu giá trị nhân văn, góp phần dựng xây quê hương, đất nước
ngày càng văn minh, tốt đẹp hơn.
Bài và ảnh: NXB ĐHV